Амрикоиҳо "бомбаи афғонӣ" - ро ба Русия мепартоянд?

CC BY 2.0 / The U.S. Army / Rear door gunner viewАмериканские военные в Афганистане
Американские военные в Афганистане - Sputnik Тоҷикистон, 1920, 11.05.2021
Обуна шудан
Пас аз он, ки Ҷо Байден миёнаи моҳи апрел дар бораи ба таъхир андохтани хуруҷи пурраи нерӯҳо аз Афғонистон аз 1 май ба 11 сентябр эълом дошт, хун дар ин кишвар торафт бештар рехта мешавад - афзоиши шадиди хушунатҳо, шумораи кушташудагон то садҳо нафар мерасад.
Танҳо рӯзи 8 май дар як таркиш дар ноҳияи Дашти Барчӣ дар Кобул тақрибан шаст нафар кушта шуданд, ки аксаран духтарони 11-15 сола буданд. Чӣ мегузарад? Касе воқеан намехоҳад, ки сарбозонро барорад - ё баръакс, касе амрикоиҳоро даъват мекунад, онҳоро маҷбур мекунад, ки баромада раванд? Ва пас аз рафтани онҳо чӣ мешавад?
Взрывы в Кабуле: кадры с места трагедии - Sputnik Тоҷикистон, 1920, 09.05.2021
Таркиш дар дабистони духтаронаи Кобул 53 кушта барҷой гузошт: Ғанӣ толибонро гунаҳкор кард
Барои Русия ин саволи хушку холӣ нест: бо вуҷуди пошхӯрии ИҶШС, мо дарвоқеъ ҳам бо Афғонистон марзи муштарак дорем. Тоҷикистон, ки қисми зиёди марзи Шӯравии собиқ бо Афғонистонро дар бар мегирад, як қисми СПАД мебошад - яъне иттифоқчии низомии мост. Ӯзбекистон ва Туркманистон, ки бо Афғонистон ҳаммарз мебошанд, инчунин ба минтақаи манфиатҳои миллии мо ва масъулияти мо дохил карда шудаанд.
Агар дар Афғонистон ҷанги шаҳрвандӣ оғоз шавад, дуди оташи он тамоми Осиёи Марказиро фаро мегирад ва дар бадтарин ҳолат алангаи оташ ба ин кишварҳо хоҳад расид, зеро дар Афғонистон ҳамон халқҳо зиндагӣ мекунанд, ки дар ҳар се ҷумҳуриҳои шӯравии собиқ ба сар мебаранд.
Дар Русия ҳатто овозҳое садо медиҳанд, ки хуруҷи нерӯҳои амрикоӣ мағлубият нест, балки тақрибан тахрибкорӣ алайҳи Русия аст: мегӯянд, Вашингтон таваҷҷӯҳи Кремлро ба шарқ, ки ҳоло ҳама чиз оташ мегирад, пароканда мекунад ва русҳо бояд тамоми қувваи худро барои хомӯш кардани ҷанги даҳшатноки Осиёи Марказӣ сарф кунад. Шояд мо бояд аз амрикоиҳо хоҳиш кунем, ки бимонанд?
Мужчина совершает молитву на кладбище - Sputnik Тоҷикистон, 1920, 09.05.2021
Афғонистон хун мегиряд: тобути 63 хонандаи ғӯрамаргро дар як теппа пайи ҳам дафн карданд
Чунин назарияҳо хандаоваранд: амрикоиҳо ба чизе, ки мехостанд, дар Афғонистон ноил нашуданд (чизи дигар ин аст, ки ҳамаи орзуҳои онҳо дар ибтидо ғайривоқеӣ ё бемаънӣ буданд).
"Ал-Қоида"* -ро барҳам доданд - он полкҳо ва тақсимот дошт - як созмони шабакавӣ боқӣ мемонад, ки сохторҳо ва гурӯҳҳоро дар қисматҳои гуногуни ҷаҳони Ислом мепайвандад? Бале, гурӯҳҳои радикалӣ, аммо ишғоли Амрико дар Афғонистон нафратро ба янкиён дар ҷаҳони Ислом танҳо афзоиш додааст, яъне дарвоқеъ, он барои афзоиши нуфузи ҷиҳодиён кор кардааст.
Толибонро мағлуб кард? Аммо вай дар ояндаи наздик пас аз рафтани амрикоиҳо ба қудрат хоҳад омад: ё ба таври осоишта, ҳамчун як қисми ҳукумати эътилофӣ, ё бо роҳи низомӣ.
Оё амрикоиҳо мехостанд, ки ба Русия ва Чин (инчунин Эрон) аз Афғонистон фишор оваранд ва барои ҳузури доимӣ дар минтақаи муҳими УрОсиё платсдарм созанд? Онҳо мехостанд, аммо барои ин лозим буд, ки Афғонистонро воқеан обод карда, таҳти назорати худ гиранд - чунин чиз рух надод.
Президент Таджикистана Эмомали Рахмон - Sputnik Тоҷикистон, 1920, 10.05.2021
Ҳамдардии Эмомалӣ Раҳмон ба Ашраф Ғанӣ
Амрикоиҳо на танҳо маҷбур мешаванд, ки хоки Афғонистонро тарк кунанд - дар бадтарин ҳолат, онҳо инчунин бояд даҳҳо ҳазор афғонҳоеро, ки барои онҳо кор мекарданд, бо худ баранд. Яъне, мавқеи ИМА дар Афғонистон на танҳо тахриб карда намешаванд: он нест карда мешавад.
Аммо пас аз рафтан Иёлоти Муттаҳида мехоҳад дар кишварҳои ҳамсоя мавқеи худро пайдо кунад? Ҳамин тавр The Wall Street Journal рӯзи шанбе гузориш дод, ки Вашингтон "дар ҷустуҷӯи пойгоҳҳои минтақавӣ барои мустақар кардани нерӯҳо ва амалисозии назорати Толибон пас аз хуруҷи нерӯҳо аз Афғонистон аст".
Вариантҳои баррасишаванда ҳам кишварҳои ҳамсоя ва ҳам кишварҳои дуртарро дар бар мегиранд, масалан, АМА, имконоти ҷойгиркунии киштиҳои баҳрӣ дар халиҷи Форс таҳлил карда мешаванд.
Байден аллакай ваъда дод, ки агар "Ал-Қоида" * ё "ДИИШ" * ба Амрико ё манфиатҳои он дар Афғонистон таҳдид кунад, ИМА ҳамлаҳои ҳавоӣ хоҳад сар хоҳад дод.
Военнослужащих американской национальной гвардии, архивное фото - Sputnik Тоҷикистон, 1920, 11.05.2021
Сиёсатмадори рус: ҷойгиркунии пойгоҳи ИМА дар Тоҷикистон амри маҳол аст
Аммо амрикоиҳо мехоҳанд зуд вокуниш нишон диҳанд, зеро пас аз 11 сентябр (ва онҳо ҳатто дар бораи нимаи моҳи июл ҳарф мезананд) дар Афғонистон ҳеҷ як амрикоӣ ё ягон сарбози хориҷӣ нахоҳад буд - ва дар сурати ҳамла ба амрикоиҳо, ки мехоҳанд, то 1000 нафарро дар сафорат бимонанд, чӣ кор хоҳанд кард?
Аз Покистон кумак фиристанд? Дур ва муносибатҳо бо ин кишвар бадтар мешаванд, аз ин рӯ, "интихоби беҳтарини таъсиси пойгоҳҳои низомӣ Ӯзбекистон ва Тоҷикистон хоҳад буд, ки бо Афғонистон марзи мустақим доранд ва дар ҳолати зарурӣ ҳаракати сареъи нерӯҳоро таъмин мекунанд".
Аммо бадӣ дар он аст, ки Русия ва Чин метавонанд ба иҷрои нақшаҳои Амрико монеа эҷод кунанд, қайд мекунад The ​​Wall Street Journal. Албатта ҳамин тавр ҳам ҳаст: касе ба амрикоиҳо иҷоза намедиҳад, ки дар Осиёи Марказӣ мавқеи худро пайдо кунанд.
Пас аз 11 сентябри соли 2001, Русия ба Иёлоти Муттаҳида иҷозат дод, ки дар Қирғизистон ва Ӯзбекистон пойгоҳҳо таъсис диҳанд, аммо он замон Русия низ заиф буд ва муносибатҳо бо Иёлоти Муттаҳида дар ҳолати муқовимати фаъол набуданд.
Американские военные медики, архивное фото - Sputnik Тоҷикистон, 1920, 11.05.2021
Сиёсатшинос: Амрико имкони ҷойгир кардани пойгоҳи низомӣ дар Тоҷикистонро надорад
Ҳоло дар бораи ҳеҷ гуна, ҳатто ҳузури муваққатии амрикоиҳо дар Осиёи Марказӣ ҳарф задан мумкин нест: пас аз 20 соли ишғоли Афғонистон онҳо бояд минтақаро комилан тарк кунанд. Созмони ҳамкориҳои Шонгҳой, ки Русия ва Чин сохтаанд, ки акнун на танҳо ҳамаи ҷумҳуриҳои Осиёи Марказӣ, балки Ҳиндустон ва Покистонро низ дар бар мегирад, барои амнияти он масъул хоҳанд буд. Ба зудӣ Эрон низ ба унвони як ширкатдори комилҳуқуқ ворид хоҳад шуд.
Яъне, Афғонистон комилан дар иҳотаи кишварҳои узви СҲШ хоҳад буд, дар ҳоле ки худи кишвар танҳо мақоми нозирро дорад. Кобул барои нишондодҳои комилан объективӣ ба СҲШ пазируфта нашуд: як кишвари иҳоташуда ва маҳрум аз соҳибихтиёрӣ наметавонад узви созмон бошад.
Ҳадафи СҲШ нигоҳ доштани сулҳ дар Осиё, пеш аз ҳама дар Осиёи Марказӣ мебошад. Созмони ҳамкориҳои Шанхай ҳанӯз нерӯҳои посдори сулҳи худро надорад ва ба Афғонистон фиристодани нирӯҳо ва иваз кардани ишғолгарон лозим нест.
Афғонҳо беш аз чиҳил сол аст, ки бо ҳам меҷанганд ва 28 сол боз бо сарбозони хориҷӣ даргир ҳастанд. Бояд шароити сиёсӣ барои муколамаи мукаммали дохили афғон ва агар мусолиҳа набошад, ҳадди аққал мусаллаҳона, вале ҳамзистии осоиштаи халқҳои гуногун, сохторҳои сиёсӣ, динӣ, қабилавӣ фароҳам оварда шавад.
Бидуни дахолати Атлантик, балки бо ширкати фаъолонаи (ва нуфузи) ҳамаи ҳамсоягон ва кишварҳои наздик - Русия, Чин, Покистон, Эрон ва Ҳиндустон.
Ҳарчанд Иёлоти Муттаҳида низ метавонад ва бояд дар оштии афғонҳо ширкат варзад, аммо танҳо муносибат ба тарафдорони онҳо дар Афғонистон пас аз хуруҷи нерӯҳо метавонад монеае барои ҳар як муколама гардад.
Патруль военных в Афганистане - Sputnik Тоҷикистон, 1920, 10.05.2021
Wall Street Journal: Амрико дар Тоҷикистон пойгоҳ сохтанист, аммо аз Русия ва Чин метарсад
Бо вуҷуди ин, бори асосии масъулият барои Афғонистон пас аз рафтани амрикоиҳо бар дӯши СҲШ ва алахусус ба зиммаи се иштирокчии он: Русия, Чин ва Покистон хоҳад афтод.
Ин ҳам ба манфиати онҳо ва манофеи мардуми Афғонистон мувофиқ аст. Зиддиятҳои мураккабтарин ва мухталифи дохилӣ дар Афғонистон сабаби даст кашидан аз он ё канорагирӣ бо девори низомӣ нест.
Дуввумӣ ғайриимкон аст ва якум ба манфиатҳои ҳамсоягон ва қудратҳои бузурги Осиё, аз ҷумла Русия ҷавобгӯ нест.
Вазифаи ҳадди аққали СҲШ пешгирӣ аз паҳн шудани мушкилоти Афғонистон ба хориҷ аз кишвар бояд пешгирӣ кард. Ва вазифаи ҳадди аксар он аст, ки ҳамаи ҳизбҳои афғонро ба сӯи мусолиҳаи воқеӣ ва бунёди як Афғонистони нави федералӣ тела диҳанд.
Мардуми ҷасур, ки ин қадар ғаму ғуссаро паси сар кардаанд, бояд дар ниҳоят дар кишвари кӯҳистони худ зиндагии ором, мустақил ва осоишта ба сар баранд. Албатта, ба монанди Швейтсария, гарчанде кантонҳои Швейтсария низ байни худ ҷанг мекарданд ва бори охир аз рӯи меъёрҳои таърихӣ ба қарибӣ - дар миёнаи асри 19 рух дода буд.
Афғонистон ба Швейтсария табдил нахоҳад ёфт - ва ҳама талошҳо барои кӯчонидани меъёрҳои Ғарб ба сангҳои он танҳо ба кишвар зарба мезанад - аммо вай ҳақ дорад, ки аз минтақаи шиддати Осиёи Марказӣ ба ҳамсояи осоишта табдил ёбад.
Танҳо ба афғонҳо барои баргаштан ба зиндагии мустақили осоишта кумак кардан лозим аст, на барои манфиатҳои геополитикӣ ва таҷрибаҳои стратегҳои хориҷӣ.
* Ташкилоти террористӣ, ки фаъолияташ дар Русия ва Тоҷикистон манъ карда шудааст.
Лентаи хабарҳо
0