https://sputnik.tj/20210607/basta-marz-qirghiziston-tojikiston-zarar-1039988648.html
Аз бастани марзҳои Қирғизистон бо Тоҷикистон кӣ зарар мебинад
Аз бастани марзҳои Қирғизистон бо Тоҷикистон кӣ зарар мебинад
Sputnik Тоҷикистон
Тасмими якҷонибаи Қирғизистон ба савдо, логистика ва муҳимтар аз ҳама, дар ҷараёни гуфтушунидҳо дар бораи аломатгузории марз таъсир хоҳад дошт
2021-06-07T08:00+0500
2021-06-07T08:00+0500
2021-06-07T09:19+0500
дар тоҷикистон
қирғизистон
марзбандӣ
https://cdnn1.img.sputnik.tj/img/07e5/05/1f/1039856701_0:327:3061:2048_1920x0_80_0_0_034352423e323499429cf45a87724fda.jpg
ДУШАНБЕ, 31 май - Sputnik, Алексей Юсупов. Охири моҳи май Қирғизистон эълон кард, ки ҳаракати нақлиёт тавассути сарҳади давлатӣ то ҳалли баҳси марзӣ бо Тоҷикистон қатъ карда мешавад. Манъи муваққатӣ барои шаҳрвандони Тоҷикистон рӯзи 21 май барои вуруд, баромадан ва транзит тавассути қаламрави Қирғизистон ҷорӣ карда шуд. Тоҷикони бандмонда метавонанд кишварро танҳо тавассути 5 гузаргоҳ: Кулунду, Қайрогач, Қизил-Бел, Бордебо ва Карамык тарк кунанд. Як моҳ қабл Тоҷикистон ва Қирғизистон даргириҳои мусаллаҳи густурдаро дар марзи муштарак тақрибан оғоз карданд. Ҳоло марҳилаи "гарм" -и муқовимат ба марҳилаи "сард" гузашт.Кӣ аз бастани марзҳо азият мекашадРасман марзи Тоҷикистону Қирғизистон соли гузашта ба хотири ҷилавгирӣ аз густариши пандемия баста шуда буд. Аммо ба вагонҳои дорои мол иҷозати сафар дода шуд. Бо беҳтар шудани вазъи эпидемиологӣ, муҳоҷирони меҳнатии тоҷик, ки аз Русия ба Қирғизистон омада буданд, аз он ҷо гузаштанро сар карданд - онҳо дар чиптаҳои ҳавопаймо пул сарфа карданд. Рӯзи 24 май сарвазир Улуғбек Марипов тасдиқ кард, ки ҳаракат тавассути марзи давлатӣ бо Тоҷикистон ба мӯҳлати номуайян баста шудааст. Дар минтақаҳои наздимарзӣ гурӯҳҳои ҷавонон ба кор шурӯъ карданд, ки худро "Артиши Халқӣ" меномиданд. Ҳадафи асосии онҳо қатъ кардани қочоқи сӯзишворӣ ва равғанҳои молиданӣ ва дигар молҳо ба қаламрави Тоҷикистон мебошад.Ин албатта як чизи хуб аст, аммо бо баъзе сабабҳо қурбониён мошинҳои боркаши қонунӣ бо молҳо буданд - ҳам тоҷикон ва ҳам қирғизҳо, ки бо ҳуҷҷатҳои расман додашуда аз марз мегузаштанд. Ҳамаи онҳо ба муддати номуайян бо дурнамои норӯшан боздошт шуданд - чунин "гаравгонҳои нақлиётӣ" -и сиёсатҳои калон. Дар омади гап дар бораи вақт. Ибораи "то ҳалли масъалаҳои мушкилот" афзалият маънои вижагиро надорад. Дар партави музокироти дуҷонибаи марзӣ, ин ибораро чунин шарҳ додан мумкин аст: "то даме ки рақиб шикаст нахӯрад".Кишварҳо мухолифат мекунанд - мардум азият мекашандГап сари на мошинҳо балки борҳои онҳо аст, ки агар вайроншаванда бошад зиёни калон хоҳад шуд ва агар вайронашаванда бошад бетағйир хоҳад монд. Ҳадди аққал мехоҳам ба ин бовар кунам. Бадтар аз ҳама, шахсони мушаххас аз амалҳои ҳукумати Қирғизистон азият мекашанд.Аз ҷумла, мусофирони парвози чартерии Душанбе - Бишкек, ширкати ҳавопаймоии "Сомон Эйр". Онҳо тасаввур карда наметавонистанд, ки ҳангоми омадан онҳоро истиқболи ғайримунтазира хоҳанд кард. Бо истинод ба қарори ҳукумат, марзбонон танҳо 9 хориҷиро ба фурудгоҳ роҳ доданд. Ба 177 мусофири боқимонда гуфта шудааст, ки баргарданд, ҳатто онҳое, ки тавассути Бишкек ба кишварҳои дигар мерафтанд. Пас аз 4 соати озмоишҳои бенатиҷа ҳавопаймо баргашт. Бо эътимод "Сомон Эйр", ба ҳама ваъда доданд, ки арзиши чиптаро ҷуброн мекунад. Асабҳои хароб ва нақшаҳои вайроншударо кӣ бармегардонад, маълум нест. Бо мақсади пешгирӣ кардани чунин ҳолатҳо, Вазорати корҳои хориҷии Тоҷикистон ба ҳамватанон тавсия дод, ки муваққатан аз ҳар гуна сафар ба Қирғизистон худдорӣ кунанд. Ягона онҳое, ки мақомоти кишвари ҳамсоя барояшон истисно кардаанд, дипломатҳо, кормандони ташкилотҳои байналмилалӣ ва аъзои оилаи онҳо мебошанд. Аммо, ҳоло бо ҳавопаймо ба Бишкек расидан ғайриимкон аст: аз 28 май фурӯши чиптаҳои ҳавопаймо ба шаҳрвандони Тоҷикистон расман манъ карда шудааст.Наметавонӣ – меомӯзем, намехоҳӣ – маҷбкр мекунемИн роҳи таълими артишӣ аз замонҳои қадим маълум буд. Эҳтимол, Бишкек тасмим гирифтааст, ки дар музокирот бо Душанбе қисми дуввуми ин ибораро кор барад. "Пас аз муноқишаи мусаллаҳона дар марзи Тоҷикистону Қирғизистон, ки нигарониҳо аз онро ҳамсоягон дар минтақа ва созмонҳои байналмилалӣ иброз доштанд, Бишкек тасмим гирифт, ки бо "маҷбур кардан ба сулҳ" амал кунад, маҳдудиятҳои сунъии сиёсӣ ва иқтисодиро дар муносибатҳо бо Тоҷикистонро дар паси ибораҳои зебо дар бораи дӯстӣ ва ҳамсоягии хуб пинҳон кунад" - мегӯяд сиёсатшинос Азиз Дӯстмуҳаммадов. Ба гуфтаи коршинос, мулоқотҳои шахсии раҳбарони ду кишвар бо президенти Русия Владимир Путин ба наздикшавии чашмдошти мавқеъҳо мусоидат накарданд.Москва ба ҳалли мусолиматомези муноқиша яксон манфиатдор аст, зеро ҳарду кишвар шарикони муҳими тиҷоратӣ, манбаи қувваи корӣ ва муҳимтар аз ҳама, муттаҳидони Русия дар минтақа мебошанд. Дар айни замон, вай дахолати мустақимро ба муҳокимаи масъала дуруст намешуморад.Чаро Қирғизистон тасмим гирифт, ки ба ҳамсояи худ фишор оварад? Президент Содир Ҷабборов ба музокиракунандагон 3 моҳ мӯҳлат дод, то мушкили марзҳои баҳснокро банданд. Ҳамсоягонро фаҳмидан мумкин аст - кӯшиши дар харита кашидани сарҳад даҳсолаҳо тӯл мекашад. Аммо пас аз 2 ҳафта, мӯҳлати муқарраршуда ба охир расид ва пешрафте ба даст наомад, пас ҳарду ҷониби муноқиша бояд роҳҳои навро ҷустуҷӯ кунанд, ва он гоҳ шояд чораҳои шадидтар андешида шаванд. Аллакай, гурӯҳе аз вакилони Жогорку Кенеш (палатаи поёнии парлумони Қирғизистон) бо ташаббуси паҳн кардани силоҳҳои сабук ба сокинони минтақаҳои наздисарҳадӣ бо мақоми номуайян "комиссарҳои марзӣ" баромад карданд. "Мардум инро "хомӯш кардани оташ бо бензин" меноманд, ки қочоқро гӯё фаъолоне, ки гӯё худро "Артиши халқӣ" меноманд, мехоҳад боздорад. Агар ин ташаббус мақоми ҳуқуқӣ пайдо кунад, пас шиддат гирифтани низоъ, ки солҳои тӯлонӣ сӯхта истодааст, ногузир аст ", - пешбинӣ мекунад Дӯстмуҳаммадов.Оё иқтисод зарар мебинад?Таҳлилгарон мегӯянд, бастани марзҳо ба қадри кофӣ ба иқтисоди ҳарду кишвар зарари зиёд нахоҳад расонд. Тоҷикистон ва Қирғизистон дар муқоиса бо дигар шарикон гардиши савдои ночиз доранд ва соле каме бештар аз 9 миллион долларро ташкил медиҳанд. "Ҳарду давлат тақрибан дар як сатҳи рушд қарор доранд, инфрасохтори муқоисашавандаи иқтисодӣ доранд, ашёи хом ва нерӯи кориро содир мекунанд", - мегӯяд иқтисоддон Фирӯз Умарзода. Ба гуфтаи ӯ, хисороти аз ҳама калонро кишварҳои транзитӣ - ҳам воридкунандагон ва ҳам содиркунандагон мекашанд. Онҳо бояд роҳи ҳалли муваққатиро ҷустуҷӯ кунанд ва аз ин рӯ хароҷоти логистикиро афзоиш диҳанд. Аммо қатъ кардани қочоқи маводи сӯхт ва равғанҳои молиданӣ, агар чунин шавад, ҳатто барои таъминкунандагони тоҷик судманд хоҳад буд. Ва буҷаи ҷумҳурӣ даромади иловагӣ дар шакли андоз ва андози аксизӣ хоҳад гирифт. "Манъи убури марз, ки алайҳи Тоҷикистон дар соҳаи иқтисод ҷорӣ шудааст, бо халтаи холӣ ба сари рақиб зарба заданро мемонад", - мегӯяд коршинос.Аммо аз нигоҳи иҷтимоӣ, ба гуфти Умарзода, хисорот эҳтимол дорад. Бисёре аз шаҳрвандони Тоҷикистон аз Русия ба ватан тавассути Қирғизистон рафтанро авлотар медонанд, зеро чиптаҳои ҳавопаймо дар ин самт хеле арзонтаранд. Роҳи бозгашт, дар омади гап, низ хеле маъмул буд. Манъи онҳо бо тамоми қувва зарба мезанад.Аммо он чизеро, ки дақиқан набояд интизор шуд, ин аст, ки қадамҳои гузоштаи Бишкек ба муваффақияти музокироти кунунии дуҷониба мусоидат намекунанд. Аксари таҳлилгарон ба ин боварӣ доранд.Тавре ки дар боло қайд кардем, Тоҷикистон ва Қирғизистон аз ҷиҳати рушди кишвар нисбатан баробаранд ва барои ҳарду тараф аз мавқеи қавӣ амал кардан бениҳоят бесамар аст. Пас лозим аст, ки муносибати дигарро ҷустуҷӯ кард.Тоҷикистон рафтори нисбатан таҳаммулгароёна дорад ва ба ҳамлаҳои ҷониби Қирғизистон вокуниш нишон намедиҳад. Душанбеи расмӣ ба тактикаи чораҳои "оинагӣ" посух намедиҳад, хомӯширо авлотар медонад. Аммо ин вазъ шояд дер давом накунад, зеро ҳама шоҳиди ҳаводиси охири моҳи апрел ва май буданд.Гӯсфанди кӣ бештар зотист Селекционерони Киргизистон охири моҳи гузашта эълон карданд, ки зоти нави гӯсфандони думдори фарбеҳ бо номи "Арашан" -ро ба вуҷуд оварданд, ки бо миқдори зиёди гӯшт ва чарб фарқ мекунад. Олимони тоҷик ин изҳоротро рад карда гуфтанд, ки ин зот дар заминаи гӯсфанди ҳисорӣ, ки ба гуфтаи Вазорати кишоварзӣ, "ифтихори миллат" аст ба вуҷуд овардаанд. Муқовимати байни давлатҳо ба соҳаи чорводорӣ гузашт, аммо ин хуб аст. Дар бораи мутаалиқияти гӯсфанд баҳс кардан беҳтар аст аз марзбандӣ.Кӯчиши баҳси марзӣ аз шимол ба шарқРӯзи чоруми июн расонаҳои Қирғизистон иддао нашр карданд, ки ки соати 3 – и субҳи 4 июн низомиёни тоҷик як километр ба қаламрави баҳсии миёни деҳаи Қарамиқи ноҳияи Лахш ва деҳаи Унджу Булоқи ноҳияи Чон Олойи вилояти Ӯш ворид шуда, контейнерҳо насб кардаанд.Ин расонаҳо аз ташдиди вазъ ва сафари Қамчибек Тошиев, раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Қирғизистон низ иттилоъ пахш карданд.Мақомоти марзбонии Кумитаи давлатии амнияти миллии Тоҷикистон иддаои ҷониби Қирғизистонро рад кард.Шуҳрат Ризвонов, раиси ҷамоати Муксуи ноҳияи Лахш низ, ба Sputnik Тоҷикистон гуфт, он ҷое, ки контйнерҳо пеш бурда шудаанд, баҳсӣ нест, қаламрави Тоҷикистон аст.“Ин ҳамон роҳест, ки дар гузашта тариқи он молу амвол аз Чин ба Тоҷикистон интиқол меёфтанд ва минтақае, ки қирғизҳо даъво доранд, ба деҳаи Қарамиқи ноҳияи Лахш тааллуқ дорад. Даъвояшон асос надорад”, - гуфт Шуҳрат Ризвонов.Аммо Камчибек Тошиев, раҳбари КДАМ-и Қирғизистон гуфт, ки ҷониби Тоҷикистон контейнер ё вагонҳоро дар минтақаи баҳсӣ гузоштааст.Тоҷикистон ин ҳарфро қабул надорад ва мегӯяд, ин минтақа хоки Тоҷикистон аст.Хушбахтона баҳс дар ин қитъаи марзӣ бо созиши тарафҳо рафъ гашт ва барои тақсими ҳудудҳои боқимонда ба комиссияҳои дуҷониба дастур дода шуд.Танишҳои марзӣ миёни Тоҷикистону Қирғизистон аз соли 1989 ба ин сӯ идома доранд. Он замон аввалин даргирӣ миёни сокинони ду кишвар дар деҳаи Хоҷаи Аълои шаҳри Исфара ба вуқӯъ пайваст ва охирин даргирии сангин низ 29 апрели соли равон дар ин деҳа оғоз шуда, ба тамоми манотиқи марзии миёни ду кишвар густариш ёфт ва зуд бо эълони як оташбас фурӯкаш шуд.Он чӣ дар Лахш иттифоқ афтод, зоҳиран идомаи ҳамон танишҳост, ки ба хубӣ анҷом ёфт.
https://sputnik.tj/20210524/qirghiziston-marz-tojikiston-bast-1039707581.html
https://sputnik.tj/20210528/qirghiziston-shirkat-havonavard-tojikistoniho-chipta-1039818023.html
https://sputnik.tj/20210528/qirghiziston-sokinoni-nazdimarzi-siloh-dushanbe-posuh-1039799934.html
https://sputnik.tj/20210531/dushanbe-toshkand-roh-tojikistoniyon-oson-1039857421.html
https://sputnik.tj/20210526/gusfand-hisori--ihtilofottojikon-qirghizho-1039749008.html
https://sputnik.tj/20210605/tojikistonu-qirghiziston-marz-muvofiqa-protokol-1039997561.html
қирғизистон
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2021
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Хабарҳо
tg_TJ
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
марзбандӣ қирғизистон тоҷикистон зарар
марзбандӣ қирғизистон тоҷикистон зарар
Аз бастани марзҳои Қирғизистон бо Тоҷикистон кӣ зарар мебинад
08:00 07.06.2021 (Навсозишуда: 09:19 07.06.2021) Тасмими якҷонибаи Қирғизистон ба савдо, логистика ва муҳимтар аз ҳама, дар ҷараёни гуфтушунидҳо дар бораи аломатгузории марз таъсир хоҳад дошт
ДУШАНБЕ, 31 май - Sputnik, Алексей Юсупов. Охири моҳи май Қирғизистон эълон кард, ки ҳаракати нақлиёт тавассути сарҳади давлатӣ то ҳалли баҳси марзӣ бо Тоҷикистон қатъ карда мешавад.
Манъи муваққатӣ барои шаҳрвандони Тоҷикистон рӯзи 21 май барои вуруд, баромадан ва транзит тавассути қаламрави Қирғизистон ҷорӣ карда шуд.
Тоҷикони бандмонда метавонанд кишварро танҳо тавассути 5 гузаргоҳ: Кулунду, Қайрогач, Қизил-Бел, Бордебо ва Карамык тарк кунанд.
Як моҳ қабл Тоҷикистон ва Қирғизистон даргириҳои мусаллаҳи густурдаро дар марзи муштарак тақрибан оғоз карданд. Ҳоло марҳилаи "гарм" -и муқовимат ба марҳилаи "сард" гузашт.
Кӣ аз бастани марзҳо азият мекашад
Расман марзи Тоҷикистону Қирғизистон соли гузашта ба хотири ҷилавгирӣ аз густариши пандемия баста шуда буд. Аммо ба вагонҳои дорои мол иҷозати сафар дода шуд. Бо беҳтар шудани вазъи эпидемиологӣ, муҳоҷирони меҳнатии тоҷик, ки аз Русия ба Қирғизистон омада буданд, аз он ҷо гузаштанро сар карданд - онҳо дар чиптаҳои ҳавопаймо пул сарфа карданд.
Рӯзи 24 май сарвазир Улуғбек Марипов тасдиқ кард, ки ҳаракат тавассути марзи давлатӣ бо Тоҷикистон ба мӯҳлати номуайян баста шудааст.
Дар минтақаҳои наздимарзӣ гурӯҳҳои ҷавонон ба кор шурӯъ карданд, ки худро "Артиши Халқӣ" меномиданд. Ҳадафи асосии онҳо қатъ кардани қочоқи сӯзишворӣ ва равғанҳои молиданӣ ва дигар молҳо ба қаламрави Тоҷикистон мебошад.
Ин албатта як чизи хуб аст, аммо бо баъзе сабабҳо қурбониён мошинҳои боркаши қонунӣ бо молҳо буданд - ҳам тоҷикон ва ҳам қирғизҳо, ки бо ҳуҷҷатҳои расман додашуда аз марз мегузаштанд. Ҳамаи онҳо ба муддати номуайян бо дурнамои норӯшан боздошт шуданд - чунин "гаравгонҳои нақлиётӣ" -и сиёсатҳои калон.
Дар омади гап дар бораи вақт. Ибораи "то ҳалли масъалаҳои мушкилот" афзалият маънои вижагиро надорад. Дар партави музокироти дуҷонибаи марзӣ, ин ибораро чунин шарҳ додан мумкин аст: "то даме ки рақиб шикаст нахӯрад".
Кишварҳо мухолифат мекунанд - мардум азият мекашанд
Гап сари на мошинҳо балки борҳои онҳо аст, ки агар вайроншаванда бошад зиёни калон хоҳад шуд ва агар вайронашаванда бошад бетағйир хоҳад монд. Ҳадди аққал мехоҳам ба ин бовар кунам. Бадтар аз ҳама, шахсони мушаххас аз амалҳои ҳукумати Қирғизистон азият мекашанд.
Аз ҷумла, мусофирони парвози чартерии Душанбе - Бишкек, ширкати ҳавопаймоии "Сомон Эйр". Онҳо тасаввур карда наметавонистанд, ки ҳангоми омадан онҳоро истиқболи ғайримунтазира хоҳанд кард. Бо истинод ба қарори ҳукумат, марзбонон танҳо 9 хориҷиро ба фурудгоҳ роҳ доданд. Ба 177 мусофири боқимонда гуфта шудааст, ки баргарданд, ҳатто онҳое, ки тавассути Бишкек ба кишварҳои дигар мерафтанд.
Пас аз 4 соати озмоишҳои бенатиҷа ҳавопаймо баргашт. Бо эътимод "Сомон Эйр", ба ҳама ваъда доданд, ки арзиши чиптаро ҷуброн мекунад. Асабҳои хароб ва нақшаҳои вайроншударо кӣ бармегардонад, маълум нест.
Бо мақсади пешгирӣ кардани чунин ҳолатҳо, Вазорати корҳои хориҷии Тоҷикистон ба ҳамватанон тавсия дод, ки муваққатан аз ҳар гуна сафар ба Қирғизистон худдорӣ кунанд. Ягона онҳое, ки мақомоти кишвари ҳамсоя барояшон истисно кардаанд, дипломатҳо, кормандони ташкилотҳои байналмилалӣ ва аъзои оилаи онҳо мебошанд. Аммо, ҳоло бо ҳавопаймо ба Бишкек расидан ғайриимкон аст: аз 28 май фурӯши чиптаҳои ҳавопаймо ба шаҳрвандони Тоҷикистон расман манъ карда шудааст.
Наметавонӣ – меомӯзем, намехоҳӣ – маҷбкр мекунем
Ин роҳи таълими артишӣ аз замонҳои қадим маълум буд. Эҳтимол, Бишкек тасмим гирифтааст, ки дар музокирот бо Душанбе қисми дуввуми ин ибораро кор барад.
"Пас аз муноқишаи мусаллаҳона дар марзи Тоҷикистону Қирғизистон, ки нигарониҳо аз онро ҳамсоягон дар минтақа ва созмонҳои байналмилалӣ иброз доштанд, Бишкек тасмим гирифт, ки бо "маҷбур кардан ба сулҳ" амал кунад, маҳдудиятҳои сунъии сиёсӣ ва иқтисодиро дар муносибатҳо бо Тоҷикистонро дар паси ибораҳои зебо дар бораи дӯстӣ ва ҳамсоягии хуб пинҳон кунад" - мегӯяд сиёсатшинос Азиз Дӯстмуҳаммадов.
Ба гуфтаи коршинос, мулоқотҳои шахсии раҳбарони ду кишвар бо президенти Русия Владимир Путин ба наздикшавии чашмдошти мавқеъҳо мусоидат накарданд.
Москва ба ҳалли мусолиматомези муноқиша яксон манфиатдор аст, зеро ҳарду кишвар шарикони муҳими тиҷоратӣ, манбаи қувваи корӣ ва муҳимтар аз ҳама, муттаҳидони Русия дар минтақа мебошанд. Дар айни замон, вай дахолати мустақимро ба муҳокимаи масъала дуруст намешуморад.
Чаро Қирғизистон тасмим гирифт, ки ба ҳамсояи худ фишор оварад? Президент Содир Ҷабборов ба музокиракунандагон 3 моҳ мӯҳлат дод, то мушкили марзҳои баҳснокро банданд. Ҳамсоягонро фаҳмидан мумкин аст - кӯшиши дар харита кашидани сарҳад даҳсолаҳо тӯл мекашад. Аммо пас аз 2 ҳафта, мӯҳлати муқарраршуда ба охир расид ва пешрафте ба даст наомад, пас ҳарду ҷониби муноқиша бояд роҳҳои навро ҷустуҷӯ кунанд, ва он гоҳ шояд чораҳои шадидтар андешида шаванд.
Аллакай, гурӯҳе аз вакилони Жогорку Кенеш (палатаи поёнии парлумони Қирғизистон) бо ташаббуси паҳн кардани силоҳҳои сабук ба сокинони минтақаҳои наздисарҳадӣ бо мақоми номуайян "комиссарҳои марзӣ" баромад карданд.
"Мардум инро "хомӯш кардани оташ бо бензин" меноманд, ки қочоқро гӯё фаъолоне, ки гӯё худро "Артиши халқӣ" меноманд, мехоҳад боздорад. Агар ин ташаббус мақоми ҳуқуқӣ пайдо кунад, пас шиддат гирифтани низоъ, ки солҳои тӯлонӣ сӯхта истодааст, ногузир аст ", - пешбинӣ мекунад Дӯстмуҳаммадов.
Оё иқтисод зарар мебинад?
Таҳлилгарон мегӯянд, бастани марзҳо ба қадри кофӣ ба иқтисоди ҳарду кишвар зарари зиёд нахоҳад расонд. Тоҷикистон ва Қирғизистон дар муқоиса бо дигар шарикон гардиши савдои ночиз доранд ва соле каме бештар аз 9 миллион долларро ташкил медиҳанд.
"Ҳарду давлат тақрибан дар як сатҳи рушд қарор доранд, инфрасохтори муқоисашавандаи иқтисодӣ доранд, ашёи хом ва нерӯи кориро содир мекунанд", - мегӯяд иқтисоддон Фирӯз Умарзода.
Ба гуфтаи ӯ, хисороти аз ҳама калонро кишварҳои транзитӣ - ҳам воридкунандагон ва ҳам содиркунандагон мекашанд. Онҳо бояд роҳи ҳалли муваққатиро ҷустуҷӯ кунанд ва аз ин рӯ хароҷоти логистикиро афзоиш диҳанд. Аммо қатъ кардани қочоқи маводи сӯхт ва равғанҳои молиданӣ, агар чунин шавад, ҳатто барои таъминкунандагони тоҷик судманд хоҳад буд. Ва буҷаи ҷумҳурӣ даромади иловагӣ дар шакли андоз ва андози аксизӣ хоҳад гирифт.
"Манъи убури марз, ки алайҳи Тоҷикистон дар соҳаи иқтисод ҷорӣ шудааст, бо халтаи холӣ ба сари рақиб зарба заданро мемонад", - мегӯяд коршинос.
Аммо аз нигоҳи иҷтимоӣ, ба гуфти Умарзода, хисорот эҳтимол дорад. Бисёре аз шаҳрвандони Тоҷикистон аз Русия ба ватан тавассути Қирғизистон рафтанро авлотар медонанд, зеро чиптаҳои ҳавопаймо дар ин самт хеле арзонтаранд. Роҳи бозгашт, дар омади гап, низ хеле маъмул буд. Манъи онҳо бо тамоми қувва зарба мезанад.
Аммо он чизеро, ки дақиқан набояд интизор шуд, ин аст, ки қадамҳои гузоштаи Бишкек ба муваффақияти музокироти кунунии дуҷониба мусоидат намекунанд. Аксари таҳлилгарон ба ин боварӣ доранд.
Тавре ки дар боло қайд кардем, Тоҷикистон ва Қирғизистон аз ҷиҳати рушди кишвар нисбатан баробаранд ва барои ҳарду тараф аз мавқеи қавӣ амал кардан бениҳоят бесамар аст. Пас лозим аст, ки муносибати дигарро ҷустуҷӯ кард.
Тоҷикистон рафтори нисбатан таҳаммулгароёна дорад ва ба ҳамлаҳои ҷониби Қирғизистон вокуниш нишон намедиҳад. Душанбеи расмӣ ба тактикаи чораҳои "оинагӣ" посух намедиҳад, хомӯширо авлотар медонад. Аммо ин вазъ шояд дер давом накунад, зеро ҳама шоҳиди ҳаводиси охири моҳи апрел ва май буданд.
Гӯсфанди кӣ бештар зотист
Селекционерони Киргизистон охири моҳи гузашта эълон карданд, ки зоти нави гӯсфандони думдори фарбеҳ бо номи "Арашан" -ро ба вуҷуд оварданд, ки бо миқдори зиёди гӯшт ва чарб фарқ мекунад.
Олимони тоҷик ин изҳоротро рад карда гуфтанд, ки ин зот дар заминаи гӯсфанди ҳисорӣ, ки ба гуфтаи Вазорати кишоварзӣ, "ифтихори миллат" аст ба вуҷуд овардаанд.
Муқовимати байни давлатҳо ба соҳаи чорводорӣ гузашт, аммо ин хуб аст. Дар бораи мутаалиқияти гӯсфанд баҳс кардан беҳтар аст аз марзбандӣ.
Кӯчиши баҳси марзӣ аз шимол ба шарқ
Рӯзи чоруми июн расонаҳои Қирғизистон иддао нашр карданд, ки ки соати 3 – и субҳи 4 июн низомиёни тоҷик як километр ба қаламрави баҳсии миёни деҳаи Қарамиқи ноҳияи Лахш ва деҳаи Унджу Булоқи ноҳияи Чон Олойи вилояти Ӯш ворид шуда, контейнерҳо насб кардаанд.
Ин расонаҳо аз ташдиди вазъ ва сафари Қамчибек Тошиев, раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Қирғизистон низ иттилоъ пахш карданд.
Мақомоти марзбонии Кумитаи давлатии амнияти миллии Тоҷикистон иддаои ҷониби Қирғизистонро рад кард.
Шуҳрат Ризвонов, раиси ҷамоати Муксуи ноҳияи Лахш низ, ба Sputnik Тоҷикистон гуфт, он ҷое, ки контйнерҳо пеш бурда шудаанд, баҳсӣ нест, қаламрави Тоҷикистон аст.
“Ин ҳамон роҳест, ки дар гузашта тариқи он молу амвол аз Чин ба Тоҷикистон интиқол меёфтанд ва минтақае, ки қирғизҳо даъво доранд, ба деҳаи Қарамиқи ноҳияи Лахш тааллуқ дорад. Даъвояшон асос надорад”, - гуфт Шуҳрат Ризвонов.
Аммо Камчибек Тошиев, раҳбари КДАМ-и Қирғизистон гуфт, ки ҷониби Тоҷикистон контейнер ё вагонҳоро дар минтақаи баҳсӣ гузоштааст.
Тоҷикистон ин ҳарфро қабул надорад ва мегӯяд, ин минтақа хоки Тоҷикистон аст.
Хушбахтона баҳс дар ин қитъаи марзӣ бо созиши тарафҳо рафъ гашт ва барои тақсими ҳудудҳои боқимонда ба комиссияҳои дуҷониба дастур дода шуд.
Танишҳои марзӣ миёни Тоҷикистону Қирғизистон аз соли 1989 ба ин сӯ идома доранд. Он замон аввалин даргирӣ миёни сокинони ду кишвар дар деҳаи Хоҷаи Аълои шаҳри Исфара ба вуқӯъ пайваст ва охирин даргирии сангин низ 29 апрели соли равон дар ин деҳа оғоз шуда, ба тамоми манотиқи марзии миёни ду кишвар густариш ёфт ва зуд бо эълони як оташбас фурӯкаш шуд.
Он чӣ дар Лахш иттифоқ афтод, зоҳиран идомаи ҳамон танишҳост, ки ба хубӣ анҷом ёфт.
