Иқтисоди болдор: панҷ таносухи дахлу харҷи Тоҷикистон дар соли 2021

© Sputnik / Стас ЭтвешМонеты, архивное фото
Монеты, архивное фото  - Sputnik Тоҷикистон, 1920, 27.12.2021
Обуна шудан
Суръати рушди иқтисоди Тоҷикистонро дар соли ҷорӣ дар пасманзари буҳрони ҷаҳонӣ дар давраи пандемия метавон ба таври умум муваффақ арзёбӣ кард
ДУШАНБЕ, 27 дек — Sputnik, Алексей Юсупов. Дар соли 2021 Тоҷикистонро аз афзоиши маҷмӯи маҳсулоти дохилӣ (ММД) аз сатҳи пешбинишуда ва афзоиши содироти маҳсулот ва рушди истеҳсоли маҳсулоти саноатӣ дар баробари истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ хушнуд кард.
Бо вуҷуди ин, на ҳама чиз чунин "офтобӣ" аст. Вазъи шадидтарин буҳрони сӯзишворӣ, ки дар соли 2021 Тоҷикистонро фаро гирифт, аллакай дар тамоми бахшҳои иқтисоди кишвар ислоҳоти манфӣ ворид кардааст.
Илова бар ин, ба гуфти таҳлилгарони Бонки ҷаҳонӣ, кишвар, инчунин аз суръати ваксинзанӣ ва устувории иқтисоди ҷаҳонӣ дар баробари мавҷҳои нави пандемия хеле вобастагӣ дорад.
Ҳама метаморфозаҳои иқтисоди кишвар дар як соли ахир, чи мусбат ва ҳам манфӣ, дар шарҳи анъанавии Sputnik Тоҷикистон матраҳ шудааст.

Соли хуб буд — ММД-и мо меафзояд

Ҳатто боҷасораттарин пешгӯиҳои таҳлилгарон натавонистанд ҳаҷми афзоиши ММД дар Тоҷикистонро дар соли 2021 пешгӯӣ кунанд.
Тибқи иттилои Вазорати рушди иқтисод, он ба 9% (тақрибан 6 миллиард доллар) наздик шуда, аз нишондодҳои соли гузашта 4,7 банд зиёд аст. Сандуқи Байналмилалии Пул (СБП) рушди иқтисодии Тоҷикистонро дар ин давра баландтарин дар минтақа хонд.
Ин аз ҳисоби афзоиши маблағгузорй ба фондҳои асосй 29,6 фоиз, маҳсулоти саноат 22,6%, мусофиркашонӣ 13 фоиз, савдои дохилй 14 фоиз, хоҷагии қишлоқ 6,3 фоиз, хизмати пулакӣ 12 фоиз ва савдои берунй 33,1% ба даст оварда шуд.
Тибқи гузориши Бонки Осиёии Рушд (БОР), соли 2021 таваррум дар ҷумҳурӣ 9 дарсад буд ва дар соли 2022 бо коҳиши тақозои дохилӣ он метавонад то 8 дарсад коҳиш ёбад. Аммо қурб метавонад афзоиш ёбад, агар беқурбшавии асъор суръат бахшад ё эҳтиёҷоти маблағгузории дохилӣ аз интизориҳо зиёдтар бошад.
Эмомали Рахмон  - Sputnik Тоҷикистон, 1920, 21.12.2021
Раҳмон дар бораи афзоиши ММД дар Тоҷикистон гуфт
Эмомалӣ Раҳмон, раисиҷумҳури Тоҷикистон, дар паёми худ ба порлумон гуфтааст, ки дар соли 2021 суръати рушди иқтисоди Тоҷикистон беш аз 9 дарсад афзоиш ёфтааст.
"Дар давоми 5 соли оянда рушди миёнаи солонаи иқтисодро дар сатҳи на камтар аз 7 фоиз таъмин намуда, ҳаҷми ММД ба ҳар сари аҳолӣ бо назардошти он, ки шумораи аҳолии кишвар, то он вақт 11 миллион нафар мешавад, 2 баробар зиёд кард ”, - таъкид кард раисиҷумҳур.

Пешрафти саноат ва хоҷагии қишлоқ

Дар оғози соли 2021 Раҳмон як роҳи тағйири мақоми Тоҷикистонро ба як кишвари саноатӣ эълон кард, ҳарчанд тақрибан ҳама таҳлилгарони ниҳодҳои молии байналмилалӣ тавсия доданд, ки ба бахши кишоварзӣ такя кунанд. Онҳо изҳор доштанд, ки пандемия беҳтарин вақт барои чунин навовариҳои далерона нест.
Пас аз хуруҷи COVID-19, тибқи гузориши БҶ, некӯаҳволии иҷтимоию иқтисодии аҳолии ҷумҳурӣ якбора бад шуд, аммо нигарониҳо аз оқибатҳои иқтисодии буҳрон дар соли 2021 мунтазам коҳиш ёфт.
Тоҷикистон аз ҳисоби афзоиши содироти металлҳои қиматбаҳо ва афзоиши назарраси талаботи дохилӣ ба суръати баланди рушди иқтисодӣ ноил гардид. Илова бар ин, ифтитоҳи ботадриҷи иртиботи ҳавоӣ бо Русия ба вуруди пули муҳоҷирони корӣ мусоидат намуда, барои барқарор кардани истеъмоли хонаводаҳо мусоидат кардааст.
Экономический рост , архивное фото - Sputnik Тоҷикистон, 1920, 04.01.2021
Тоҷикистон нақша дорад, ҳаҷми ММД-ро ба 10 миллиард доллар расонад
Афзоиши истеҳсолоти саноатӣ дар кишвар танҳо дар нимсолаи аввал беш аз 310 миллион долларро ташкил дод. Ҳаҷми қиёсии соҳаҳои саноат дар ҳаҷми истеҳсоли маҳсулоти саноат 33,2 фоиз дар саноати кӯҳӣ, 24 фоиз дар саноати энержӣ, зиёда аз 18 фоиз дар хурокворӣ, 4,6 фоиз дар саноати сабук, 9 фоиз дар сохтмон, 7 % дар мошинсозӣ.То охири сол ин рақамҳо бешубҳа боз ҳам зиёд мешаванд.
Кормандони соҳаи кишоварзӣ низ аз муваффақиятҳои худ шод карданд, ки роҳи воридотивазкунии маҳсулоти кишоварзии хориҷиро пеш гирифта, бо ин васила барои таъмини амнияти озуқавории Тоҷикистон саъй намуданд.
Дар соли 2021 пешравиҳои назаррас дар соҳаи чорводорӣ, афзоиши бесобиқаи шумораи фермаҳои паррандапарварӣ, ба таври назаррас афзоиш додани истеҳсоли сабзавот ва меваҳо қайд карда шуд.

Дуои тоҷирон "мустаҷоб" шуд

Барои соҳибкорони тоҷик соли гузашта пеш аз ҳама бо қабули таҳрири нави Кодекси андоз қайд карда шуд. Тибқи ин тағйирот, шумораи андозҳо аз 10 ба 7 номгӯй, меъёри андоз аз арзиши иловашуда аз 18 ба 15, хидматрасониҳои меҳмонхона аз 18 ба 7, фурӯши маҳсулоти кишоварзии истеҳсоли дохилӣ ва коркарди маҳсулоти кишоварзӣ аз 18 ба 5 фоиз кам шудаанд.
Дар хуччат як қатор навгониҳои дишаре низ дохил карда шудаанд, ки якбора не, балки тадриҷан амалӣ мешаванд.
Аммо коршиносони мустақил бо омӯхтани бандҳои Кодекси нави андоз, ки аз ҷониби порлумони Тоҷикистон тасвиб шудааст, гуфтанд, ки барои шодӣ кардан, ҳанӯз барвақт аст.
Ба андешаи онҳо, коҳиши ба таври оммавӣ эълоншудаи шумораи андоз бо роҳи ба андози ягона ворид кардани баъзеи онҳо ба даст омад, ки ин боиси боз ҳам печида шудани муносибатҳои байни пардохткунанда ва давлат дар робита ба пардохтҳои фискалӣ мегардад.

Буҳрони сӯзишворӣ ва энергетикӣ

Омилҳои манфии соли 2021 дар Тоҷикистон ҷаҳиши якбораи нархи сӯзишворӣ ва равғанҳои молиданӣ ва маҳдудиятҳои шадид дар интиқоли нерӯи барқ ​​ба минтақаҳои ҷумҳурӣ мебошад.
Ҳарчанд холдинги "Барқи тоҷик" тамоми кӯшишро ба харҷ медиҳад, то аз истилоҳи "энерголимит" дурӣ ҷӯяд, воқеият тамоман баръакс аст. Акнун он чизе, ки энергетикҳо ба аҳолӣ худ маслиҳат дода метавонанд, сарфаю сариштакорй мебошад.
Ҳарчанд сокинони деҳоти Тоҷикистон аз нимаи моҳи октябр, дар як шабонарӯз ҳамагӣ 7-8 соат барқ ​​мегиранд. Бо назардошти тақрибан ду баробар афзудани интиқоли нерӯи барқ ​​ба кишварҳои ҳамсоя, ин метавонад аҷиб ба назар расад.
Ва мантиқ ин аст, ки соҳаи энержӣ афзоиши содиротро афзалтар медонад: шаҳрвандон аз пардохти пули барқ ​​гоҳо худдорӣ мекунанд.
Аммо бо назардошти музди миёнаи кор ин тааҷҷубовар нест. Одамон бояд интихоб кунанд, ки дар хонаашон равшанӣ дошта бошанд ё ғизо. Корхонаҳо, умдатан соҳибкорони хурду миёна низ аз маҳдудият ва қатъи интиқоли нерӯи барқ ​​ранҷ мебаранд.
Линия электропередачи - Sputnik Тоҷикистон, 1920, 27.12.2021
Қарордод имзо шуд: Тоҷикистон як соли дигар ба Афғонистон барқ мефурӯшад
Соҳибкорон маҷбур мешаванд, ки дар фасли тирамоҳу зимистон фаъолияти худро маҳдуд кунанд ва ё корхонаҳои худро комилан банданд. Соли ҷорӣ дар соҳаи сузишворӣ ҳамин гуна вазъият ба амал омад.
Дар кишвар қариб тамоми сузишворӣ ва равғанҳои молиданӣ, ба истиснои камбудиҳо, аз хориҷа оварда мешавад. Ҷаҳишҳои якбораи нархи навъҳои асосии сӯзишворӣ (гази моеъ, бензин ва сӯзишвории дизелӣ), ки аз моҳи марти соли 2021 оғоз шуда, то имрӯз идома дорад, боиси афзоиши чандкаратаи тарифҳои ҳамлу нақли мусофирон гардид.
Дар вилояти Суғд – ба далели камбуди сӯзишвории дизелӣ ҳаракати автобусҳои мусофирбар чанд рӯз мутаваққиф шуд.
Идораҳои марбут ба ин масъала роҳи халосиро аз ин вазъият. ба гази табиӣ гузарондани паркҳои боркаш ва автобусҳо мебинад, вале ин кори як рӯз нест.
Инфрасохтори мавҷудаи нуқтаҳои фурӯши сӯзишворӣ дар Тоҷикистон комилан фарсуда буда, ба тармим ниёз дорад, аммо барои ин буҷа маблағ надорад. Мақомот умедворанд, ки тиҷорати хусусиро ба таъмир ҷалб кунанд.

Ба оянда шубҳае нест

Ҳукумати Тоҷикистон дар остонаи Соли нави мелодӣ санади асосии молиявӣ: буҷети соли 2022-ро ҳисоб ва қабул кард. Қисмати даромади хазинаи давлат 2,92 миллиард доллар, хароҷот 2,73 миллиард долларро ташкил медиҳад.
Тибқи иттилои Вазорати молияи ҷумҳурӣ, барои рушди бахши иҷтимоӣ 1,3 миллиард доллар ё 44 фоизи ҳаҷми умумии маблағ пешбинӣ шудааст. 560 миллион доллар барои маориф ва беш аз 260 миллион доллар барои соҳаи тандурустӣ ҳазина мешавад.
Бузургтарин воридот ба саноат аз буҷа ба бахши сӯзишворӣ ва энержии Тоҷикистон - ҳудуди 540 миллион доллар ворид мешавад, ки тақрибан нисфи ин маблағ барои анҷоми сохтмони нерӯгоҳи Роғун сарф мешавад. Касри буҷа 70 миллион долларро ташкил медиҳад.
Дар ҳамин ҳол, Эмомалӣ Раҳмон, раисиҷумҳури Тоҷикистон, таъкид кард, ки ӯҳдадориҳои иҷтимоии давлат, аз ҷумла пардохти музди меҳнат, кумакпулӣ ва дигар пардохтҳои иҷтимоӣ аз ҳисоби буҷети давлатӣ бояд сари вақт ва пурра иҷро шаванд.
Лентаи хабарҳо
0