https://sputnik.tj/20240313/oilaho-az-shurav-az-maskav-to-khorugh-1062040580.html
Оилаҳо аз Иттиҳоди Шӯравӣ: муҳаббати ҳақиқӣ аз Маскав то Хоруғ
Оилаҳо аз Иттиҳоди Шӯравӣ: муҳаббати ҳақиқӣ аз Маскав то Хоруғ
Sputnik Тоҷикистон
Саргузашти оилаҳое, ки дар Иттиҳоди Шӯравӣ барпо шуданд ва ҳаёти онҳо чун тамоми мавҷудияти давлати сотсиалистӣ пурҷӯшу хурӯш буд.
2024-03-13T19:25+0500
2024-03-13T19:25+0500
2024-03-13T19:29+0500
шӯравӣ
зиндагӣ
"ҳаёт"
маскав
помир
фарзанд
сутуннигор
https://cdnn1.img.sputnik.tj/img/07e8/03/0c/1062020092_0:0:1280:720_1920x0_80_0_0_125b86ca71fa3215fae7b8de3eb2e1e3.jpg
ДУШАНБЕ, 13 март – Sputnik, Меҳрона Сафарова. Дар замони Иттиҳоди Шӯравӣ яке аз афзалиятҳои асосии давлати шӯравӣ дар мавҷудияти лифтҳои иҷтимоӣ буд, - ҳар як шаҳрванд имкон дошт, ки мувофиқи қобилияташ дар ҳар соҳае, ки ба ӯ маъқул аст, бидуни маҳдудият таҳсил ва касбро аз худ кунад.Ба шарофати ин дар мамлакат бисёр олимон, муаллимон, духтурҳо, муҳандисон, меъморон ва ғайра, ки аз оилаҳои деҳқонони оддӣ буданд, ба камол расиданд. Бар замми ин, одамон пас аз гирифтани маълумот аксар вақт имкон доштанд, ки дар саросари кишвар дар доираи ихтисоси худ сафар кунанд.Ин, албатта, на танҳо ба алоқа ва мубодилаи мадании байни ҷумҳуриҳои гуногун, балки ба воқеаҳои хеле ғайримуқаррарии ошиқона ва ба вуҷуд омадани оилаҳое, ки дар давраи дигар тасаввур карданашон душвор буд, мусоидат кард. Тоҷикистон ҳам дар ин маврид истисно набуд.Кӯдакони хурдсоли фарҳангҳои гуногунҚаҳрамонони асосии ҳикояи мо Тамараи смоленскии Маскав ва сокини деҳаи кӯҳсори Помир Ғуломҷон мебошанд. Ҳарду ҳатто гумон намекарданд, ки вохӯрии оддӣ дар шаби рақс оғози барпо шудани оилаи қавӣ мегардад.Саргузашти онҳоро духтарони онҳо Галина Давлатмамадова ва Надежда Ҷонмамедова нақл карда, бори дигар роҳи аҷиби тақдири одамонро дар солҳои Ҳокимияти Шӯравӣ намоиш медиҳанд. Ғуломҷон Ҷонмамедов соли 1929 дар деҳаи Мулвоҷ дар оилаи деҳқон дар миёни кӯҳистони ноҳияи Ишкошим ба дунё омадааст. Падару модараш бармаҳал дунёро падруд гуфтанд, аввал падараш, баъд модар. Дар қишлоқаш мактаби ибтидоиро хатм намуда, барои давом додани таҳсил маҷбур шуд, ки дар хонаи хешу табор дар қишлоқи ҳамсояи Яхшвол, ки мактаби миёна дар он ҷо воқеъ буд, муддате зиндагӣ кунад.Ғуломбаъди хатми синфи 8 ба хона баргашт ва ба колхоз ба кор даромад, ӯ ёрдамчии байтор шуд. Роҳбарони колхоз шавқи чавонмардро ба нигоҳубин ва ғамхории ҳақиқӣ ба ҳайвонот дида, ӯро ба омӯзишгоҳи хоҷагии қишлоқи Хоруғ ба курси байторӣ фиристоданд.Ӯ ба ин касб чунон мафтун шуда буд, ки дар шуъбаи байтории омӯзишгоҳи шаҳри Душанбе таҳсилро давом дода, баъди бо баҳои аъло хатм кардани омӯзишгоҳ бо се нафар рафиқонаш ба Академияи байтории Маскав фиристода шуд.Нигоҳи охирин ба “Сафина”: бинои машҳур бо чӣ хотирмон будТамара Горовская 17 январи соли 1923 дар вилояти Смоленск, дар шаҳри Демидов, дар оилаи серфарзанди заминсоз ва омӯзгор таваллуд шудааст ва фарзанди дуюм миёни шаш фарзанд буд. Аз овони кӯдакӣ духтар бо иродаи мустаҳками худ фарқ мекард ва пас аз хатми мактаби миёна ба мактаби ронандагии шаҳри Ростов дохил шуд.Соли 1942 Тамара ихтиёран ба фронт рафт ва то охири Ҷанги Бузурги Ватанӣ ронандаи мошини сӯзишворӣ дар комиссариати ҳарбии фурудгоҳи Кубинкаи назди Маскав буд. Вазифаи ӯ интиқол додани сӯзишворӣ барои ҳавопаймоҳо буд. Моҳи сентябри соли 1945 аз сафи артиш озод шуд ва баъдтар бо медали "Барои ғалаба бар Германия" мукофотонида шуд.Тамара мисли бисёр ҷанговарони фронт ба хотир овардани давраи ҷангии ҳаёти худро дӯст намедошт ва ба фарзандонаш хеле кам дар ин бора нақл мекард. Аз фронт баргашта, ба Москва рафт ва дар корхонаи оҳангудозӣ ва баъд дар фабрикаи ҷуроббофӣ кор кард.Вохурӣ ва ҳаёт дар МаскавСоли 1954, баъди қариб шаш моҳи омадан ба пойтахти Иттиҳоди Шӯравӣ, Ғулом бо Тамара вохӯрд, ки ӯ ҳамроҳи дугонаҳояш ба шаби рақс омаданд. Дар омади гап, аз чор нафар рафиқони Ғулом танҳо тотор Ян забони русиро нағз медонист ва маҳз ӯ дар шиносоии Ғулому Тамара кӯмак расонд.Ғулом ва Тамара дар боғ ҳангоми рақс ҳамдигарро дида, муоширатро оғоз карданд ва бо мурури замон ба ҳамдигар забони ҳар кадоми худро ёд доданд. Онҳо хоксорона даст ба даст гирифта, бе оғӯшгирӣ қадам мезаданд, Тамара духтари боодоб буд ва тарбияи шарқии Ғулом ҳам ӯро водор мекард, ки одобро риоя кунад.Аммо ин ҷавононро ба ташвиш намеандохт, духтарон ҳикояҳои волидони худро ба ёд меоранд, ки дар кӯчаҳои сабзи Маскав қадам мезаданд, онҳо ҳамеша мавзӯе барои сӯҳбат ва хандидан доштанд."Вақте модарам падарамро барои вохӯрӣ ба назди волидонаш овард, онҳо хурсанд нашуданд. Ӯ ҷавони лоғар ва қадпаст ва барояшон бегона буд. Бибиям ҳатто дар аввал ӯро аз рӯи миллаташ ҷудо мекард. Аммо пас аз чанд муддати шиносоӣ ӯро барои зиракӣ, меҳрубонӣ ва ғамхорӣ хеле ҳурмат мекард. Падарам низ ҳамеша омода буд, ки дар ҳама кор ба хешовандони модарам кӯмак кунад", - ба ёд меорад духтараш Галина.Ҷуфти ҷавон дар Маскав издивоҷ карданд ва ба зудӣ дар хобгоҳи донишҷӯён як утоқи алоҳида гирифтанд. Тамара таълими забони русиро ба бачагон давом дода, ба падар дар навиштани маърузаю кори дипломӣ ёрӣмерасонд.Рафиқон ҳар рӯз ба аёдати зану шавҳар Чонмамедовҳо меомаданд ва Тамара мисли соҳибхоназани ғамхор ба онҳо хӯроки нағз мепухт. Бояд қайд кард, ки ҳаёти оилавӣ робитаи зич байни волидони ҷавонро коҳиш надод,вақте ки духтари калонии онҳо Татяна таваллуд шуд, онҳо ҳамеша метавонистанд оромона ба кино раванд, зеро яке аз дӯстони онҳо омода буд, ки кӯдакро дар ин вақт нигоҳубин кунад.Аз пойтахт ба сарзамини кӯҳҳои сарбафалак.Вақте ки Ғулом ва рафиқонаш таҳсилро тамом карданд, вақти баргаштан ба Душанбе расид. Духтари калонии Ҷонмамедовҳо он вақт 3-сола буд.Таассуроти аввалини Тамара дар бораи Точикистон яксон набуд, ба ӯ баъзе чизҳо писанд омаду баъзеаш маъқул нашуд. Яке аз хотираҳои дурахшони ин сафар рафтан ба чойхонаи "Роҳат" буд, ки дар он ҷо дар сари як дастархон нишаста, ҳама аз як коса чой менӯшиданд, каме мерехтанд, яке менӯшид, баъд ба дигаре мерехтанд ва ҳамин хел бо навбат.Ва агарчи ин гуна одоби чойнӯшӣ барои духтар ошно ва чандон писандида набуд, вале ба хотири эҳтиром ба расму оин, ҳангоми ба сари дастархон даъват кардани ӯ ва шавҳараш бо мардум чой мехӯрд.Дере нагузашта Ғуломро ба омӯзишгоҳи байтории Ҳисор ҳамчун муаллим фиристоданд. Дар он ҷо оилаашон як сол зиндагӣ карда, духтари дуюм Ниёзбегим ба дунё омад, ки ҳама ӯро аз хурдӣ Надежда меноманд. Баъд оила ба ноҳияи Ғарм, ба Навобод кӯчид ва он ҷо Тамара духтари хурдиашро бо номи зебо Гулруй ба дунё овард. Бо вуҷуди ин, аз кӯдакӣ ва дар тӯли ҳаёташ ҳама ӯро ба тарзи славянӣ Галина меномиданд."Дар Навобод таваллудхона набуд, моҳи август буд ва амаки Ширин- писарамаки падарам вақти таътил пеши мо омада буд. Ӯ дар Донишкадаи тиббӣ дар факултаи ҷарроҳӣ таҳсил мекард ва агар ҳодисае рух медод, метавонист вақти таваллуди кӯмак кунад. Вай чархболи санитариро даъват кард ва модарамро ба таваллудхонаи рақами 1-и Душанбе бурд ва ман дар он ҷо таваллуд шудам, — мегӯяд Галина.Вақте ки духтари хурдиаш яксола буд, Ғулом Ҷонмамедов аз роҳбарият хоҳиш кард, ки ӯро ба Хоруғ сафарбар кунанд. Ҳамин тавр, Тамара аз маркази яке аз ҷумҳуриҳои давлати Шӯравӣ ба як кунҷи он, аз дашту ҷангалзорҳо ба минтақаи кӯҳҳои дастнорас кӯчид.Зиндагӣ дар Помир осон набуд, Тамара маҷбур шуд, ки дар оташдони сангӣ ё керосинӣ пухтани хӯрок ва дар танӯр пухтани нонро ёд гирад, зеро дар хонаи кӯҳнае, ки дар он ба оила ҳуҷраи хурде дода буданд, аз ҳама ҷо шамол мевазид ва қувваи барқ он ҷо набуд.Дар аввал чунин тазоди ҳамарӯза пас аз Маскав ва шаҳрҳои бузурги Тоҷикистон ӯро ба ҳайрат овард. Аммо бо мурури замон ӯ одат кард. Ва хонаву гирди он дигаргуншуд, шавҳараш қитъаи наздиҳавлигиро ба боғи сабзавот табдил дод ва Тамара дар атрофи он гулҳои бисёри зебое шинонд. Баъзан аҳли оила ба Ишкошим барои аёдати хешовандони Ғулом мерафтанд ва ҳафтаҳо дар он ҷо мемонданд.Гузашта аз ин, Тамара ҳатто ноу-хауи русиро ба ҳаёти Помир овард, ба соҳибхоназанони маҳаллӣ омода кардании хӯришҳо аз бодиринг ва шарбатҳои мевагӣ омӯзонд. Аз аввал занони маҳаллӣ ба зимистон тайёр кардани сабзавот бо нобоварӣ менигаристанд, аммо баъдан ин таҷрибаро бо шавқ аз худ карданд.Пешравӣ дар фаъолиятОилаашон 15 сол дар Хоруғ зиндагӣ карда, 3 сол пеш аз кӯчидан ба Душанбе Ғуломҷон Ҷонмамедов сардори раёсати кишоварзии ВМКБ таъин шуд.Мувофиқи лоиҳаи Ғулом Чонмамедов ва бо иштироки шахсии ӯ соли 1965 дар ВМКБ аввалин лабораторияи байторӣ, ки дар он вақт бо таҷҳизоти замонавӣ ҷиҳозонида шуда буд, сохта ба истифода дода шуд.Дониш ва таҷрибаи бои ӯ ёрӣ расонд, ки на танҳо дар Бадахшон, балки дар тамоми Тоҷикистон cap задани эпидемияҳои вазнини чорво пешгирӣ шавад, байторон ҳамеша ба ҷойҳое, ки эпидемияҳои хавфнок ба амал меомаданд, даъват мешуданд. Тамара бошад, котиба-чопкун шуда кор мекард ва коргари арзанда буд, вай матнҳоро моҳирона ва зуд чоп мекард.Соли 1975 шавҳарашро ба кори доимӣба шаҳри Душанбе ба вазифаи мудири шӯъбаи радиологии ташхисгоҳи ҷумҳуриявии байтории Вазорати хоҷагии қишлоқ гузаронданд ва ӯ то охири умр дар он ҷо кор кард. Тамара дар он ҷо корманди лаборатория буд, ӯ касби панҷуми умрашро зуд аз худ кард.Модар сахтгиру падар меҳрубон астДухтарон дар хотир доранд, ки модарашон Тамара зане буд, ки дар ҳақиқат иродаи қавӣ дошт. Зане ки дар борааш мегӯянд, киаспи давидаро боздошта, ба кулбаи сӯзон медарояд. Вай ҳамеша рӯиростҳақиқатро мегуфт, аз ин рӯ дӯстони зиёд надошт ва дар тарбияи фарзандон бошад бештар ба ҷои кулчақанд қамчинро афзалтар медонист.Дар мактабе, ки духтаронаш дар он мехонданд, ӯ кумитаи падару модаронро роҳбарӣ мекард, дар назди муаллимон иззату эхтироми калон дошт ва бачаҳо ҳақ надоштанд, ки ӯро шарманда кунанд. Сараввал Татяна роҳбари ташкилоти комсомолӣ, баъд Надежда ва баъд Галина ин корро ба ӯҳда доштанд. Онҳо ҳамеша дар чорабиниҳои мактабӣ дар назди мақомоти маҳаллӣ баромад карда, шеърҳо қироат мекарданд.Зан дар вақтҳои холӣ мисли занбӯри асал дар хона давр мезад, вазифаҳои зиёдеро иҷро мекард ва барои нишастан фурсат надошт – ҳуҷраҳои батартиб, дастархони крахмалкарда, чодарҳои дарзмолшуда, таомҳои болаззат ва як табақи азими қаннодӣдоштанд.Ва ин дар ҳолест, ки дар Помир, масалан, барои об як километр роҳ тай кардан ва дар шароити анъанавии душворикӯҳистон пухтан лозим буд. Духтарон ба ёд меоранд, ки модарашон бо вуҷуди маълумоти олӣ надоштанашон табиатан хеле оқил буд ва ба онҳо ҳар гуна ҳикмати рӯзмарраро меомӯхт ва дар ҳар вазъият маслиҳати амалӣ медод.Ба гуфтаи онҳо, Тамара ва Ғулом ҳамеша аз меҳмондорӣ хушҳол буданд,умдатан инҳо ҳамон ҳамсинфон ё ҳамкорон буданд, ки хонаводаи русу тоҷик ба онҳо бо меҳмоннавозии нодирашон писанд буд."Касе ки ба хонаи мо медарояд, падарам ӯро бе пиёлаичой ва қаннодие, ки модарам ҳамеша дар захира дошт, рухсат намекард, ҳатто вақте ки ҳамсинфонамон назди мо меомаданд, агар чой нанӯшида мерафтанд, моро танбеҳ медоданд. Ва ҳангоме ки дар хона ҷамъомадҳо барпо мешуданд, дастархон пур аз хӯрокҳои гуногун буд”, - мегӯяд Галя.Дар навбати худ Ғулом, аз рӯи хотироти духтаронаш, як ҷаноби ҳақиқии шарқӣбуд, ҳамеша базеб пӯшида, костюму галстук, куртаи крахмал ва туфлиҳои ҷилодор дошт. Ин, албатта, хизмати зани ғамхори ӯ буд.Ғулом бар хилофи занаш нисбат ба духтаронаш меҳру муҳаббати худро пинҳон намедошт , вақтҳои холӣ бо онҳо бозӣ мекард ва ҳамеша меҳру муҳаббат зоҳир менамуд. Аммо вақте ки модар дар ягон масъала ба фарзандон не гуфт, падар ҳамеша бо ӯ якдил буд. Ғулом ба онҳо на урфу одатҳои хоса, балки поквиҷдонӣ, боодоб будан ва ахлоқи базеб доштанро таълим медод.Вай ба духтаронаш рақс меомӯхт, онҳоро ба театру синамо мебурд ва инчунин дар бораи ҳама чизҳои дунё сӯҳбат мекард. Ва вақте ки онҳо хурд буданд, ӯ дар бораи балети афсонавии "Шелкунчик" ва "Кӯли қӯҳо" бо онҳо сӯҳбат мекард ва духтарон аз маърифати фарҳангии ӯ ҳайрон буданд, зеро он солҳо дар хона танҳо радио доштанд.ОхирсуханСоли 1979 Ғуломҷон Ҷонмамедов дар синни нопурраи 50-солагӣ даргузашт. Ҷарроҳии беҳтарин ҷарроҳи Хоруғ ӯро наҷот надод, ӯ аз саратони меъда даргузашт. Баъди марги шавҳараш барои Тамара, ба гуфтаи духтаронаш, маззаи зиндагӣ аз байн рафт, саломатиаш бад шуд, фишори хунаш пайваста баланд мешуд.Бо вуҷуди ин, вай баъди 9 соли марги шавҳари дӯстдоштааш ҷаҳонро падруд гуфт. Ӯро дар қабристони русӣдар Душанбе ба хок супурданд, зеро бо вуҷуди таблиғи атеизм, ин зан масеҳии православӣ буд.Ғуломтавонист танҳо як набераашро бубинад, Тамара ду набераашро дид. Дар маҷмӯъ, оилаи Ҷонмамедовҳо аз се духтарашон панҷ набера ва даҳ абера доранд, ки то имрӯз анъана ва таърихи аҷдодони помирию смоленскии худро нигоҳ медоранд.
шӯравӣ
маскав
помир
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2024
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Хабарҳо
tg_TJ
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
шӯравӣ, оила, маскав, помир, зиндагӣ, сутуннигор
шӯравӣ, оила, маскав, помир, зиндагӣ, сутуннигор
ДУШАНБЕ, 13 март – Sputnik, Меҳрона Сафарова. Дар замони Иттиҳоди Шӯравӣ яке аз афзалиятҳои асосии давлати шӯравӣ дар мавҷудияти лифтҳои иҷтимоӣ буд, - ҳар як шаҳрванд имкон дошт, ки мувофиқи қобилияташ дар ҳар соҳае, ки ба ӯ маъқул аст, бидуни маҳдудият таҳсил ва касбро аз худ кунад.
Ба шарофати ин дар мамлакат бисёр олимон, муаллимон, духтурҳо, муҳандисон, меъморон ва ғайра, ки аз оилаҳои деҳқонони оддӣ буданд, ба камол расиданд. Бар замми ин, одамон пас аз гирифтани маълумот аксар вақт имкон доштанд, ки дар саросари кишвар дар доираи ихтисоси худ сафар кунанд.
Ин, албатта, на танҳо ба алоқа ва мубодилаи мадании байни ҷумҳуриҳои гуногун, балки ба воқеаҳои хеле ғайримуқаррарии ошиқона ва ба вуҷуд омадани оилаҳое, ки дар давраи дигар тасаввур карданашон душвор буд, мусоидат кард. Тоҷикистон ҳам дар ин маврид истисно набуд.
Кӯдакони хурдсоли фарҳангҳои гуногун
Қаҳрамонони асосии ҳикояи мо Тамараи смоленскии Маскав ва сокини деҳаи кӯҳсори Помир Ғуломҷон мебошанд. Ҳарду ҳатто гумон намекарданд, ки вохӯрии оддӣ дар шаби рақс оғози барпо шудани оилаи қавӣ мегардад.
Саргузашти онҳоро духтарони онҳо Галина Давлатмамадова ва Надежда Ҷонмамедова нақл карда, бори дигар роҳи аҷиби тақдири одамонро дар солҳои Ҳокимияти Шӯравӣ намоиш медиҳанд. Ғуломҷон Ҷонмамедов соли 1929 дар деҳаи Мулвоҷ дар оилаи деҳқон дар миёни кӯҳистони ноҳияи Ишкошим ба дунё омадааст. Падару модараш бармаҳал дунёро падруд гуфтанд, аввал падараш, баъд модар. Дар қишлоқаш мактаби ибтидоиро хатм намуда, барои давом додани таҳсил маҷбур шуд, ки дар хонаи хешу табор дар қишлоқи ҳамсояи Яхшвол, ки мактаби миёна дар он ҷо воқеъ буд, муддате зиндагӣ кунад.
Ғуломбаъди хатми синфи 8 ба хона баргашт ва ба колхоз ба кор даромад, ӯ ёрдамчии байтор шуд. Роҳбарони колхоз шавқи чавонмардро ба нигоҳубин ва ғамхории ҳақиқӣ ба ҳайвонот дида, ӯро ба омӯзишгоҳи хоҷагии қишлоқи Хоруғ ба курси байторӣ фиристоданд.
Ӯ ба ин касб чунон мафтун шуда буд, ки дар шуъбаи байтории омӯзишгоҳи шаҳри Душанбе таҳсилро давом дода, баъди бо баҳои аъло хатм кардани омӯзишгоҳ бо се нафар рафиқонаш ба Академияи байтории Маскав фиристода шуд.
Тамара Горовская 17 январи соли 1923 дар вилояти Смоленск, дар шаҳри Демидов, дар оилаи серфарзанди заминсоз ва омӯзгор таваллуд шудааст ва фарзанди дуюм миёни шаш фарзанд буд. Аз овони кӯдакӣ духтар бо иродаи мустаҳками худ фарқ мекард ва пас аз хатми мактаби миёна ба мактаби ронандагии шаҳри Ростов дохил шуд.
Соли 1942 Тамара ихтиёран ба фронт рафт ва то охири Ҷанги Бузурги Ватанӣ ронандаи мошини сӯзишворӣ дар комиссариати ҳарбии фурудгоҳи Кубинкаи назди Маскав буд. Вазифаи ӯ интиқол додани сӯзишворӣ барои ҳавопаймоҳо буд. Моҳи сентябри соли 1945 аз сафи артиш озод шуд ва баъдтар бо медали "Барои ғалаба бар Германия" мукофотонида шуд.
Тамара мисли бисёр ҷанговарони фронт ба хотир овардани давраи ҷангии ҳаёти худро дӯст намедошт ва ба фарзандонаш хеле кам дар ин бора нақл мекард. Аз фронт баргашта, ба Москва рафт ва дар корхонаи оҳангудозӣ ва баъд дар фабрикаи ҷуроббофӣ кор кард.
Вохурӣ ва ҳаёт дар Маскав
Соли 1954, баъди қариб шаш моҳи омадан ба пойтахти Иттиҳоди Шӯравӣ, Ғулом бо Тамара вохӯрд, ки ӯ ҳамроҳи дугонаҳояш ба шаби рақс омаданд. Дар омади гап, аз чор нафар рафиқони Ғулом танҳо тотор Ян забони русиро нағз медонист ва маҳз ӯ дар шиносоии Ғулому Тамара кӯмак расонд.
Ғулом ва Тамара дар боғ ҳангоми рақс ҳамдигарро дида, муоширатро оғоз карданд ва бо мурури замон ба ҳамдигар забони ҳар кадоми худро ёд доданд. Онҳо хоксорона даст ба даст гирифта, бе оғӯшгирӣ қадам мезаданд, Тамара духтари боодоб буд ва тарбияи шарқии Ғулом ҳам ӯро водор мекард, ки одобро риоя кунад.
Аммо ин ҷавононро ба ташвиш намеандохт, духтарон ҳикояҳои волидони худро ба ёд меоранд, ки дар кӯчаҳои сабзи Маскав қадам мезаданд, онҳо ҳамеша мавзӯе барои сӯҳбат ва хандидан доштанд.
"Вақте модарам падарамро барои вохӯрӣ ба назди волидонаш овард, онҳо хурсанд нашуданд. Ӯ ҷавони лоғар ва қадпаст ва барояшон бегона буд. Бибиям ҳатто дар аввал ӯро аз рӯи миллаташ ҷудо мекард. Аммо пас аз чанд муддати шиносоӣ ӯро барои зиракӣ, меҳрубонӣ ва ғамхорӣ хеле ҳурмат мекард. Падарам низ ҳамеша омода буд, ки дар ҳама кор ба хешовандони модарам кӯмак кунад", - ба ёд меорад духтараш Галина.
Ҷуфти ҷавон дар Маскав издивоҷ карданд ва ба зудӣ дар хобгоҳи донишҷӯён як утоқи алоҳида гирифтанд. Тамара таълими забони русиро ба бачагон давом дода, ба падар дар навиштани маърузаю кори дипломӣ ёрӣмерасонд.
Рафиқон ҳар рӯз ба аёдати зану шавҳар Чонмамедовҳо меомаданд ва Тамара мисли соҳибхоназани ғамхор ба онҳо хӯроки нағз мепухт. Бояд қайд кард, ки ҳаёти оилавӣ робитаи зич байни волидони ҷавонро коҳиш надод,вақте ки духтари калонии онҳо Татяна таваллуд шуд, онҳо ҳамеша метавонистанд оромона ба кино раванд, зеро яке аз дӯстони онҳо омода буд, ки кӯдакро дар ин вақт нигоҳубин кунад.
Аз пойтахт ба сарзамини кӯҳҳои сарбафалак.
Вақте ки Ғулом ва рафиқонаш таҳсилро тамом карданд, вақти баргаштан ба Душанбе расид. Духтари калонии Ҷонмамедовҳо он вақт 3-сола буд.
Таассуроти аввалини Тамара дар бораи Точикистон яксон набуд, ба ӯ баъзе чизҳо писанд омаду баъзеаш маъқул нашуд. Яке аз хотираҳои дурахшони ин сафар рафтан ба чойхонаи "Роҳат" буд, ки дар он ҷо дар сари як дастархон нишаста, ҳама аз як коса чой менӯшиданд, каме мерехтанд, яке менӯшид, баъд ба дигаре мерехтанд ва ҳамин хел бо навбат.
Ва агарчи ин гуна одоби чойнӯшӣ барои духтар ошно ва чандон писандида набуд, вале ба хотири эҳтиром ба расму оин, ҳангоми ба сари дастархон даъват кардани ӯ ва шавҳараш бо мардум чой мехӯрд.
Дере нагузашта Ғуломро ба омӯзишгоҳи байтории Ҳисор ҳамчун муаллим фиристоданд. Дар он ҷо оилаашон як сол зиндагӣ карда, духтари дуюм Ниёзбегим ба дунё омад, ки ҳама ӯро аз хурдӣ Надежда меноманд. Баъд оила ба ноҳияи Ғарм, ба Навобод кӯчид ва он ҷо Тамара духтари хурдиашро бо номи зебо Гулруй ба дунё овард. Бо вуҷуди ин, аз кӯдакӣ ва дар тӯли ҳаёташ ҳама ӯро ба тарзи славянӣ Галина меномиданд.
"Дар Навобод таваллудхона набуд, моҳи август буд ва амаки Ширин- писарамаки падарам вақти таътил пеши мо омада буд. Ӯ дар Донишкадаи тиббӣ дар факултаи ҷарроҳӣ таҳсил мекард ва агар ҳодисае рух медод, метавонист вақти таваллуди кӯмак кунад. Вай чархболи санитариро даъват кард ва модарамро ба таваллудхонаи рақами 1-и Душанбе бурд ва ман дар он ҷо таваллуд шудам, — мегӯяд Галина.
Вақте ки духтари хурдиаш яксола буд, Ғулом Ҷонмамедов аз роҳбарият хоҳиш кард, ки ӯро ба Хоруғ сафарбар кунанд. Ҳамин тавр, Тамара аз маркази яке аз ҷумҳуриҳои давлати Шӯравӣ ба як кунҷи он, аз дашту ҷангалзорҳо ба минтақаи кӯҳҳои дастнорас кӯчид.
Зиндагӣ дар Помир осон набуд, Тамара маҷбур шуд, ки дар оташдони сангӣ ё керосинӣ пухтани хӯрок ва дар танӯр пухтани нонро ёд гирад, зеро дар хонаи кӯҳнае, ки дар он ба оила ҳуҷраи хурде дода буданд, аз ҳама ҷо шамол мевазид ва қувваи барқ он ҷо набуд.
Дар аввал чунин тазоди ҳамарӯза пас аз Маскав ва шаҳрҳои бузурги Тоҷикистон ӯро ба ҳайрат овард. Аммо бо мурури замон ӯ одат кард. Ва хонаву гирди он дигаргуншуд, шавҳараш қитъаи наздиҳавлигиро ба боғи сабзавот табдил дод ва Тамара дар атрофи он гулҳои бисёри зебое шинонд. Баъзан аҳли оила ба Ишкошим барои аёдати хешовандони Ғулом мерафтанд ва ҳафтаҳо дар он ҷо мемонданд.
Гузашта аз ин, Тамара ҳатто ноу-хауи русиро ба ҳаёти Помир овард, ба соҳибхоназанони маҳаллӣ омода кардании хӯришҳо аз бодиринг ва шарбатҳои мевагӣ омӯзонд. Аз аввал занони маҳаллӣ ба зимистон тайёр кардани сабзавот бо нобоварӣ менигаристанд, аммо баъдан ин таҷрибаро бо шавқ аз худ карданд.
Оилаашон 15 сол дар Хоруғ зиндагӣ карда, 3 сол пеш аз кӯчидан ба Душанбе Ғуломҷон Ҷонмамедов сардори раёсати кишоварзии ВМКБ таъин шуд.
Мувофиқи лоиҳаи Ғулом Чонмамедов ва бо иштироки шахсии ӯ соли 1965 дар ВМКБ аввалин лабораторияи байторӣ, ки дар он вақт бо таҷҳизоти замонавӣ ҷиҳозонида шуда буд, сохта ба истифода дода шуд.
Дониш ва таҷрибаи бои ӯ ёрӣ расонд, ки на танҳо дар Бадахшон, балки дар тамоми Тоҷикистон cap задани эпидемияҳои вазнини чорво пешгирӣ шавад, байторон ҳамеша ба ҷойҳое, ки эпидемияҳои хавфнок ба амал меомаданд, даъват мешуданд. Тамара бошад, котиба-чопкун шуда кор мекард ва коргари арзанда буд, вай матнҳоро моҳирона ва зуд чоп мекард.
Соли 1975 шавҳарашро ба кори доимӣба шаҳри Душанбе ба вазифаи мудири шӯъбаи радиологии ташхисгоҳи ҷумҳуриявии байтории Вазорати хоҷагии қишлоқ гузаронданд ва ӯ то охири умр дар он ҷо кор кард. Тамара дар он ҷо корманди лаборатория буд, ӯ касби панҷуми умрашро зуд аз худ кард.
Модар сахтгиру падар меҳрубон аст
Духтарон дар хотир доранд, ки модарашон Тамара зане буд, ки дар ҳақиқат иродаи қавӣ дошт. Зане ки дар борааш мегӯянд, киаспи давидаро боздошта, ба кулбаи сӯзон медарояд. Вай ҳамеша рӯиростҳақиқатро мегуфт, аз ин рӯ дӯстони зиёд надошт ва дар тарбияи фарзандон бошад бештар ба ҷои кулчақанд қамчинро афзалтар медонист.
Дар мактабе, ки духтаронаш дар он мехонданд, ӯ кумитаи падару модаронро роҳбарӣ мекард, дар назди муаллимон иззату эхтироми калон дошт ва бачаҳо ҳақ надоштанд, ки ӯро шарманда кунанд. Сараввал Татяна роҳбари ташкилоти комсомолӣ, баъд Надежда ва баъд Галина ин корро ба ӯҳда доштанд. Онҳо ҳамеша дар чорабиниҳои мактабӣ дар назди мақомоти маҳаллӣ баромад карда, шеърҳо қироат мекарданд.
Зан дар вақтҳои холӣ мисли занбӯри асал дар хона давр мезад, вазифаҳои зиёдеро иҷро мекард ва барои нишастан фурсат надошт – ҳуҷраҳои батартиб, дастархони крахмалкарда, чодарҳои дарзмолшуда, таомҳои болаззат ва як табақи азими қаннодӣдоштанд.
Ва ин дар ҳолест, ки дар Помир, масалан, барои об як километр роҳ тай кардан ва дар шароити анъанавии душворикӯҳистон пухтан лозим буд. Духтарон ба ёд меоранд, ки модарашон бо вуҷуди маълумоти олӣ надоштанашон табиатан хеле оқил буд ва ба онҳо ҳар гуна ҳикмати рӯзмарраро меомӯхт ва дар ҳар вазъият маслиҳати амалӣ медод.
Ба гуфтаи онҳо, Тамара ва Ғулом ҳамеша аз меҳмондорӣ хушҳол буданд,умдатан инҳо ҳамон ҳамсинфон ё ҳамкорон буданд, ки хонаводаи русу тоҷик ба онҳо бо меҳмоннавозии нодирашон писанд буд.
"Касе ки ба хонаи мо медарояд, падарам ӯро бе пиёлаичой ва қаннодие, ки модарам ҳамеша дар захира дошт, рухсат намекард, ҳатто вақте ки ҳамсинфонамон назди мо меомаданд, агар чой нанӯшида мерафтанд, моро танбеҳ медоданд. Ва ҳангоме ки дар хона ҷамъомадҳо барпо мешуданд, дастархон пур аз хӯрокҳои гуногун буд”, - мегӯяд Галя.
Дар навбати худ Ғулом, аз рӯи хотироти духтаронаш, як ҷаноби ҳақиқии шарқӣбуд, ҳамеша базеб пӯшида, костюму галстук, куртаи крахмал ва туфлиҳои ҷилодор дошт. Ин, албатта, хизмати зани ғамхори ӯ буд.
Ғулом бар хилофи занаш нисбат ба духтаронаш меҳру муҳаббати худро пинҳон намедошт , вақтҳои холӣ бо онҳо бозӣ мекард ва ҳамеша меҳру муҳаббат зоҳир менамуд. Аммо вақте ки модар дар ягон масъала ба фарзандон не гуфт, падар ҳамеша бо ӯ якдил буд. Ғулом ба онҳо на урфу одатҳои хоса, балки поквиҷдонӣ, боодоб будан ва ахлоқи базеб доштанро таълим медод.
Вай ба духтаронаш рақс меомӯхт, онҳоро ба театру синамо мебурд ва инчунин дар бораи ҳама чизҳои дунё сӯҳбат мекард. Ва вақте ки онҳо хурд буданд, ӯ дар бораи балети афсонавии "Шелкунчик" ва "Кӯли қӯҳо" бо онҳо сӯҳбат мекард ва духтарон аз маърифати фарҳангии ӯ ҳайрон буданд, зеро он солҳо дар хона танҳо радио доштанд.
Соли 1979 Ғуломҷон Ҷонмамедов дар синни нопурраи 50-солагӣ даргузашт. Ҷарроҳии беҳтарин ҷарроҳи Хоруғ ӯро наҷот надод, ӯ аз саратони меъда даргузашт. Баъди марги шавҳараш барои Тамара, ба гуфтаи духтаронаш, маззаи зиндагӣ аз байн рафт, саломатиаш бад шуд, фишори хунаш пайваста баланд мешуд.
Бо вуҷуди ин, вай баъди 9 соли марги шавҳари дӯстдоштааш ҷаҳонро падруд гуфт. Ӯро дар қабристони русӣдар Душанбе ба хок супурданд, зеро бо вуҷуди таблиғи атеизм, ин зан масеҳии православӣ буд.
Ғуломтавонист танҳо як набераашро бубинад, Тамара ду набераашро дид. Дар маҷмӯъ, оилаи Ҷонмамедовҳо аз се духтарашон панҷ набера ва даҳ абера доранд, ки то имрӯз анъана ва таърихи аҷдодони помирию смоленскии худро нигоҳ медоранд.
