ДУШАНБЕ, 7 авг — Sputnik. Чанде пеш дар рафти нишасти матбуотӣ мудири Маркази миллии тестии Тоҷикистон Хуршед Икромӣ шикоят кард, ки довталабони зиёд ба донишгоҳҳои Тоҷикистон асосан се касб - ҳуқуқшинос, иқтисодшинос ва пизишкиро интихоб мекунанд.
Дар ҳамин ҳол ҷавонон аз касбҳои техникӣ ва табииву риёзӣ рӯй мегардонанд. Ҳамин тавр, соли 2020 ба донишгоҳҳо ва коллеҷҳо бештар аз 110 ҳазор нафар номнавис карданд. Нафароне ки мехостанд ба факултаҳои ҳуқуқшиносӣ ё тиббӣ дохил шаванд, аз нақша бештар -168 ва 167 дар садро ташкил доданд. Аммо дар ихтисосҳои техникӣ ин нишондод 80,5 дар садро ташкил медиҳад.
Муҳим: Маркази миллии тестӣ имтиҳонро дар асоси тарҳи нав доир мекунад
Sputnik Тоҷикистон аз коршиносони соҳа пурсон шуд, ки чаро хатмкунандагон дар Тоҷикистон сӯи иқтисодшиносӣ ва ҳуқуқшиносӣ медаванд ва оё ин вазъ дар тамоми ИДМ аст.
Сабаб дар чист?
Мудири Маркази тестӣ авалин нафаре нест, ки ба ин масъала назар афгандааст. Моҳи феврал президенти Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аз мактаб, коллеҷ ва донишгоҳҳо дархост кард, ки ихтисосҳои техникӣ нуфузи пештараашро баргардонанд ва диққати ҷавононро бештар ин соҳаҳо ҷалб кунанд.
Раисҷумҳур таъкид кард, ки кишвар ба муҳандисон, зоотехник ва агроном ниёз дорад. Аммо хатмкунандагони соҳаҳои гуманитарӣ зиёданд. Аз онҳо ба иқтисоди кишвар фоидае несту барояшон кор ёфтан ҳам осон нест.
Мантиқан кӯшиши пизишк шудани ҷавонон равшан аст, аммо боқимондаҳо чаро сӯи ҳуқуқшиносиву иқтисодшиносӣ медаванд?
Дар ҳоле ки давталабон ва волидонашон хуб дарк мекунанд, ки баъди хатми донишгоҳ кор ёфтан бе "тағо" осон нест.
Ба гуфтаи муовини президенти Академияи маорифи Тоҷикистон Ирина Каримова, фаннҳои ҳуқуқшиносӣ 20 сол инҷониб байни довталабон "баргузида" аст, ҷавонон ҳангоми дохил шудан ба донишгоҳҳо бештар на дар бораи нақшаҳои ояндаашон фикр мекунанд, балки мақсадашон танҳо дохил шудану гирифтани диплом аст халос.
Дар Хуҷанд донишкадаи нав ифтитоҳ мешавад
"Ба фикри ман онҳо андеша намекунанд, ки дар оянда ба куҷо ва ба ҳайси кӣ ба кор медароянд. Шояд ҷавононро имконияти ихтисоси ҳуқуқшиносӣ ҷалб кунанд. Зеро, ба қавле, иқтисодчӣ ба ҳа ҷо лозим аст - ӯ метавонад муҳосиб шавад, менеҷер шавад ё дар бонк ба кор дарояд. Ҳуқуқшинос бошад, қариб ки ба тамоми ширкатҳо лозим аст", - афзуд ӯ.
Ба гуфтаи Каримова, дар даврони Иттиҳоди Шӯравӣ низ, ихтисосҳои забономӯзӣ, адабиётшиносӣ ва гуманитарӣ мӯд буд. Аммо бо пошхӯри Иттиҳод ҷои онҳоро муҳосибону ҳуқушиносон гирфтанд.
Пизишк бекор намемонад
Мушкилӣ дар он аст, ки давталабон бозори корро ба назар намегиранд.
Корро дар хориҷа ёфтан ҳам сосон нест. Зеро масалан, агар ҳуқуқшинос панҷ сол ҳуқуқи Русияро таҳсил кунад ҳам, дар Русия рақобат бузург аст. Вазорати меҳнати Русяи ҳам мегӯяд, ки 80 дар сади хатмкунандагони факултаҳои ҳуқуқшиносӣ мувофиқи ихтисосашон кор намеёбанд.
Барои ҳамин мутахассисони тоҷик ба Русия муҳоҷир шаванд ҳам, ҳамчун коргари қаторӣ фаъолият бурда метавонанду халос.
Дар соҳаи пизишкӣ бошад, довталабон бештар мафтуни "обрӯӣ" ин касб мешаванд, то дарсҳои дурударозу китобҳои зиёди даврони донишҷӯӣ.
"Тавре таҷрибаҳо нишон медиҳанд, бештаринҳо намефаҳманд, ки ин касбро ба даст овардан осон нест, шаш соли пурмашаққати таҳсил дар донишгоҳро на ҳама донишҷӯё аз ӯҳдааш мебароянд", - тавзеҳ дод Каримов ба Sputnik Тоҷикистон.
Муҳим, пизишкони оянда дар пайдо кардани ҷои кор мисли ҳуқуқшиносон ё иқтисодшиносон ба мушкилӣ дучор намешаванд. Зеро дар хориҷ низ мутахассиони тоҷик серталабгоранд. Дар шаҳрҳои калони Русия кам нестанд духтурони тоҷик, ки донишгоҳи тиббии ба номи ибни Синои Тоҷикистонро хатм намудаанд.
Қазия танҳо дар Тоҷикистон нест
Мувофиқат накардани ихтисоси хатмкунандагон ва ҷои кор - мушкилии танҳо Тоҷикистон нест. Ин ба тамоми кишварҳои ИДМ шинос аст.
Ба гуфтаи кошинос гап дар шакливазкунии иқтисоди кишварҳо пас аз пошхӯрии СССР аст.
"Шояд дар Тоҷикистон ҳам таҷрибаи сисола ба кор рафт. Зеро дар даврони соҳибистиқлолӣ аввал истеҳсолот қариб барбод рафт ва метахассисони техникӣ бекор монаданд. Ҳоло хатмкунандагонро ба донишгоҳҳои техникӣ даъват кунанд ҳам, аз ин нуфузи ихтисосҳо мазкур зиёд намешавад", - мегӯяд Митрофинова.
Тоҷикистон захираи бузурги бойгариҳои табииро коркард намекунад, соҳаҳои алоқа ва интернет бошад зери назорати шадид қарор доранд.
"Тоҷикистон дар минтақа дар рушди гидроэнергетика пешрав аст, аммо шояд реклом намерасад, ки ҷавонон дарк намекунвнд, ки дар дохили худи кишвар имконияти бузурге барои ин мутахассион ҳаст", - таъкид кард вай.
Чи коршиносони тоҷик ва чи рус бар онанд, ки ба ихтисосҳои техникиву тибиӣ-риёзӣ "пиар" намерасад. Ҳанӯз аз даврони мактабӣ орзуи духтур шудану ҳуқуқшинос шудан ва либоси онро ба бар кардан дар дили кӯдакон пайдо мешавад, аммо онҳо дарк ҳам намекунанд, ки хилъати духтуриро аз садҳо давталаб яке ба бар мекунанд.
"Иродаи қавӣ": пизишки ҷавони тоҷик худ ва фарзандашро аз коронавирус дар Маскав наҷот дод
Ҳамчунин ба фикри касе ҳам намеояд, ки муҳандисон, биологҳо ва барномасозҳо ба маротиб аз дигарон бештар маош мегиранд.
